Stilstaan bij wat je hebt

Zonder dat we het echt doorhebben, liggen de dingen waar we op hopen vaak ver in de toekomst. Het kan jaren duren voordat je de perfecte baan hebt, voordat je genoeg geld hebt om een huis te kopen, of voordat je mooie startup een beetje gaat lopen. En wat dacht je van het vinden van een geschikte partner? Weinig van onze diepere verlangens worden vanavond of aan het eind van deze week vervuld. 

Als de rampspoed toeslaat

Maar soms werpt het leven je in een situatie waarin je normale omgang met de lange termijn opeens onmogelijk wordt. Stel je voor dat je een ernstig auto-ongeluk hebt gehad. Wekenlang was het de vraag of je het überhaupt wel ging redden. Je coma is voorbij en je mag naar huis, maar je hebt nog veel gebroken botten en krijgt continu hoofdpijnaanvallen. Het is niet duidelijk of je ooit nog aan het werk kunt. Als iemand je dan vraagt hoe het gaat, is er maar één antwoord echt passend: ik leef van dag tot dag.

Of je hebt net een kind gekregen. Het was een moeilijke geboorte. De baby had geelzucht en kreeg een bloedtransfusie. Moeder en kind zijn nu eindelijk thuis. De baby huilt de hele nacht door, en is aan de pijnverzachtende medicijnen voor de maag. Maar de afgelopen nacht was oké, en als het weer een beetje meezit, kun je vandaag naar het park om naar de madeliefjes te kijken. Hoe gaat het? Ik leef van dag tot dag.

De avond als horizon

Dit zijn vrij extreme scenario’s, waarvan je hoopt dat je ze nooit meemaakt, maar ze dragen wel een waardevolle les in zich voor iedereen die het eigen geluk soms over het hoofd ziet. Oftewel, voor iedereen. Wanneer we even stilstaan beseffen we dat die langetermijnhoop ons leven af en toe wel een beetje bederft. Je wordt er ongeduldig van. Door je horizon tot vanavond te beperken, scherm je jezelf af van dat doel dat je nog niet hebt bereikt. Het herinnert je eraan dat de verbetering het beste bereikt wordt als je er niet al te reikhalzend naar uitkijkt.

De gemoedstoestand waarin je het meest productief bent is misschien wel een soort rustige melancholie. Die stelt je namelijk in staat om die manische obsessie met de toekomst van je af te schudden en met een gematigde standvastigheid aan de slag te gaan. En dat is nodig als je iets wilt doen waarvoor je je handen in de klei moet steken. Een kind opvoeden, bijvoorbeeld, of een boek schrijven. Een huwelijk repareren, of een zenuwinzinking te boven komen. Het hoeft helemaal niet zo slecht te zijn om je hoop even te verliezen.

Wees niet spaarzaam met blijdschap

Stilstaan en van dag tot dag leven, betekent dat je je verwachting over de controle die je hebt over de toekomst wat naar beneden bijstelt. Het is erkennen dat je geen wezenlijke macht hebt om je wil op zo’n lange termijn door te drukken. Deins daarom niet terug om juist op de korte termijn, in de komende uren, te gaan voor de kleine overwinninkjes. Vanuit deze nieuwe blik ben je ’s avonds juist dankbaar dat er geen nieuwe bloedingen zijn ontstaan, dat die ruzie niet is opgelaaid of dat je een momentje hebt gehad om iets interessants te lezen.

Naarmate het leven als geheel ingewikkelder wordt, is het waardevol om af en toe even te glimlachen bij de kleine overwinningen. Daar kom je verder mee dan door je blijdschap te bewaren voor mogelijk geluk in een mistige toekomst. Juist het besef dat ons doel misschien nooit wordt bereikt, biedt de mogelijkheid dankbaarder te zijn voor het leven dat je hebt. Elke dag hebben we kleine cadeautjes tot onze beschikking, als je ze maar ziet.

Een andere gloed

Zo kijk je met verfriste energie naar een wolk, een eend of een vlindertje. Als je tweeëntwintig bent, haal je wellicht je neus op voor het idee: er zijn zoveel grotere wonderen te vinden in het leven, dan de voorbijgaande manifestaties van de natuur. Romantische liefde, voldoening in je carrière, politieke verandering. Maar naarmate je ouder wordt, krijgen je revolutionaire ambities af en toe een knauw. Je ontdekt de onoplosbare problemen van een intieme relatie. Je begint de kloof tussen je ambities en de realiteit op je werk te ervaren. Je komt erachter hoe tergend langzaam het verbeteren van de wereld gaat.

Langzaam krijgt de schoonheid van het leven een andere gloed. Het is niet meer een betekenisloze afleiding van een groter doel, niet meer een belediging voor je ambitie, maar een oprecht genot te midden van een opeenstapeling van problemen. Een uitnodiging om je ongemakken even te parkeren en je zelfkritiek los te laten. Het is een kleine rustplek voor hoop in een oceaan van teleurstelling. Iets waar je, tijdens een middagwandelingetje, eindelijk echt dankbaar voor kunt zijn.

Het is niet gek om te blijven streven naar de grote dingen die je willen bereiken. Waarom genoegen nemen met strompelen als je lekker wilt hollen? Waarom vriendschap accepteren als je passie wilt? Maar als je het eind van de dag bereikt en er is niemand overleden, je hebt geen botten gebroken, en iemand heeft iets aardigs tegen je gezegd, ook dan heb je iets te vieren. Het is verleidelijk om je te richten op de verre toekomst, maar het is des te wijzer om je gave tot waardering en liefde te gebruiken voor de bescheiden dag van vandaag. Sta af en toe even stil bij wat je hebt. Dat is de grootste vooruitgang.